Kopiereg word voorbehou. Indien u die preek wil gebruik kontak asseblief ds HH van Alten.
HK Sondag 41
Ds HH van Alten - Sondag 5 Februarie 2006
Lees: Ps. 51, Joh. 2:1-12, 1 Kor. 6:12-20
Sing: Sien liturgie
Tema: Die hele gemeente en die sewende gebod
1. Die uitsonderlike diepte van ons oortreding van die sewende gebod
2. Die verrassende verlossing van ons oortreding van die sewende gebod
3. Die diepborende oproep tot onderhouding van die sewende gebod
Geliefde gemeente van ons Here, Jesus Christus,
Die sewende gebod gaan heelwat breër as net wat daar staan in die gebod self, naamlik “jy mag nie egbreek nie”. Dit is nie die eerste keer wat ons hierdie konstatering maak nie. So dikwels het ons, by die behandeling van die tien gebooie, al bemerk dat die Here in Exodus 20 en Deuteronomium 5, waar die wet neergeskryf is, slegs ‘n enkele oortreding noem, maar wanneer ons verder in die Skrif gaan rondblaai, dan sien ons dat elke gebod baie meer bevat as net wat daar neergeskryf is. Onder die sewende gebod val ook byvoorbeeld wat die Here sê in Levitikus 18, naamlik dat niemand seksuele omgang mag hê met sy ma, sy suster, halfsuster, kleindogter of ander naby-verwante familielede nie. Daarnaas mag niemand hom skuldig maak aan homoseksuele verkeer of seksuele omgang met ‘n dier nie (Lev. 18:22 e.v.). Verder kan ons onder hierdie gebod ook sake plaas soos gesinsbeplanning, kunsmatige bevrugting, saamwoon, seksuele omgang voor die huwelik, hoerery, pornografie, selfbevrediging ensovoorts. En in die Bergrede is dit uiteindelik ons Here Jesus self wat die spits van hierdie gebod aandui wanneer hy sê dat elkeen wat na ‘n vrou kyk om haar te begeer, reeds in sy hart met haar egbreuk gepleeg het. Die sewende gebod gaan dus baie breër as net: jy mag nie egbreek nie. Ons kan sê dat dit in die sewende gebod in die mees breedste sin gaan oor hoe die mens in die verhouding van man tot vrou moet lewe. Want dit is hoe God die mens geskape het: “… man en vrou het Hy hulle geskape” (Gen. 1:27). En hoe moet hierdie man en vrou nou in verhouding tot mekaar lewe?
Die feit dat die mens as man en vrou geskape is, dus dat daar van die begin af verskil in geslag was, word geensins deur almal aanvaar nie. So byvoorbeeld het die Griekse filosoof Plato oor die androgene mens as die oorspronklike mens gepraat. In die androgene mens sou die manlike en vroulike element op volmaakte wyse verenig gewees het. Maar die straf van die gode het hierdie androgene mens getref, sodat hy in twee verdeel is: óf man, óf vrou… Sedert hierdie verdeling is die rustelose liefde eindeloos op soek na die verlore eenheid. ‘n Lagwekkende gedagte van ‘n primitiewe filosoof? Miskien nie so primitief nie, want hierdie gedagte vind vandag nog aanhang. So byvoorbeeld is daar ‘n Franse skryfster wat die geskiedenis in drie periodes verdeel. In die eerste periode was man en vrou mekaar se komplement, met ‘n groot invloed van die vrou. In die tweede periode het die manne helaas die baas geword en die vroue in verdrukking gekom; ook die bybel met die skeppingsverhaal pas in hierdie klimaat. En tans leef ons in die derde periode waarin die verskille tussen man en vrou, volgens hierdie skryfster, heeltemal wegval. Homoseksualiteit en bi-seksualiteit demonstreer immers dat die geslagtelikheid glad nie so vas lê soos wat die bybel ons wil laat glo nie. Ook in moderne feministiese betoë hoor ons hierdie ou gedagte van Plato terugkom.
Gemeente, die Skrif leer ons egter anders. Die Skrif leer ons dat God die mens vanaf die begin man en vrou gemaak het. Dus, vanaf die begin was elke mens óf man óf vrou. En ook van hierdie deel van die skepping, van hierdie onderskeid tussen man en vrou, sê God in Gen. 1:31 dat dit “baie goed” was. Ja, deur die sonde het daar baie fout gegaan tussen hierdie twee, man en vrou. Deur die sonde is die harmonie versteur. Maar daarmee het hulle nog nie opgehou om man en vrou te wees nie. Elke mens word nog as óf man óf vrou gebore. En in die sewende gebod leer ons: hoe moet die man en die vrou nou in die lewe van elke dag met mekaar omgaan.
Tema: Die hele gemeente en die sewende gebod
1. Die uitsonderlike diepte van ons oortreding van die sewende gebod
2. Die verrassende verlossing van ons oortreding van die sewende gebod
3. Die diepborende oproep tot onderhouding van die sewende gebod
1. In Psalm 51 hoef ons nie te wonder oor die konteks waarin die psalm ontstaan het nie. Vers 1 en 2 wys baie duidelik dat dit ‘n psalm van Dawid is, toe die profeet Natan na hom gekom het, nadat hy by Batseba ingegaan het. Ons almal ken waarskynlik die verhaal uit 2 Samuel 11 en 12: Dawid sien een aand ‘n mooi vrou, Batseba, besig om te bad. Hy laat haar haal en beoefen gemeenskap met haar. Toe dit blyk dat sy, as gevolg van hierdie daad, swanger is, laat hy haar man Uria haal; hy was op daardie stadium met die manskappe besig in ‘n oorlog. Dawid probeer Uria sover kry dat hy met sy vrou sal slaap. Sodoende kan dit lyk asof hy vir sy eie vrou se swangerskap verantwoordelik is, en nie Dawid nie. Wanneer dit nie slaag nie, gee hy opdrag dat Uria op die voorpunt van die hewigste geveg geplaas moes word, sodat hy in die oorlog kan omkom. En so het dit ook gebeur.
Ons lees egter in 2 Sam. 11:27: “Maar die ding wat Dawid gedoen het, was verkeerd in die oë van die HERE.” En daarom het die Here Natan na Dawid gestuur om hom van sy sonde bewus te maak. En nadat Natan deur ‘n verhaal, ‘n gelykenis, Dawid op sy sonde gewys het, dan lees ons in 2 Sam. 12:13: “En Dawid sê vir Natan: Ek het gesondig teen die HERE!…” Dawid besef dat sy sonde nie in die eerste plek teen Batseba of Uria is nie, hoewel hy teen hulle gruwelik gesondig het, maar dat sy sonde in die eerste plek teen die Here is. En dit benou Dawid: ek het teen die Here gesondig! Hoekom? Dit leer Paulus ons in 1 Korinthiërs 6 wat ons saam gelees het. Kom ons kyk kortliks na hierdie gedeelte (miskien is dit goed om u bybel by hierdie gedeelte oop te hou).
Paulus het bemerk dat die Korinthiërs van hul christelike vryheid iets anders gemaak het, naamlik “alles is ons geoorloof”. En die gevolg van hierdie leuse was dat die Korinthiërs ‘n sonde soos hoerery nie werklik as sonde gesien nie. Immers, alles was hulle mos geoorloof… In hoofstuk 5:1 sien ons dat Paulus een voorbeeld van hierdie sonde onder die Korinthiërs uitsonder. Ons lees daar: “’n Mens hoor waarlik van hoerery onder julle, en hoerery van so ‘n aard as wat selfs onder die heidene nie bekend is nie: dat iemand die vrou van sy vader het. En tog is julle opgeblase in plaas dat julle liewer getreur het…” Verskriklik wat die Korinthiërs onder die leuse van “alles is ons geoorloof” beoefen en toegestaan het. Paulus het egter geen wesenlike probleem met hierdie leuse nie, maar hy plaas wel onmiddellik twee kantaantekeninge daarby.
In die eerste plek: alles is my geoorloof, maar nie alles is nuttig nie; dus, nie elke daad het ‘n heilsame gevolg nie. Voordat jy iets doen, moet jy dus nie slegs vra: mag ek dit doen nie?, maar ook: wat bereik ek hiermee?
In die tweede plek: alles is my geoorloof, maar ek sal my nie deur iets laat oorheers nie; dit gaan hier dus oor selfbeheersing, ek wil nie ‘n slaaf word van ‘n sekere gewoonte nie, want dan verloor ek die vryheid wat ek in Christus verkry het.
In vers 13 noem Paulus dan ‘n voorbeeld waar die leuse “alles is my geoorloof” sonder moeite toegepas kan word: die voedsel is vir die maag, en die maag is vir die voedsel – so is die twee deur God gemaak en op mekaar aangelê, en uiteindelik sal beide deur God tot niet gemaak word. Maar dít geld nie vir die liggaam nie. Die liggaam is nie aangelê op hoerery nie. Nee, die liggaam is vir die Here en, baie belangrik: die Here is ook vir die liggaam. Daarmee wil Paulus sê, wat hy in vers 19 duideliker onder woorde bring: julle liggaam is ‘n tempel van die Heilige Gees wat in julle is. Hierdie liggaam van ons is die plek waar God deur sy Gees wil woon.
En daarom is hierdie liggaam nie bestem om uiteindelik tot niet gemaak te word nie; nee, hierdie liggaam is bedoel om deur God opgewek te word, soos Hy ook Christus opgewek het (vers 14). In die verlossing deur Christus is sowel my siel as my liggaam ingesluit, sowel my siel as my liggaam behoort aan Christus. Wil ek dan dít wat aan Christus behoort, dít wat lede van Christus is, neem en lede van ‘n hoer maak…? (vers 15) Want, gemeente, dit is wat ons doen in ons sonde teen die sewende gebod – ons neem ons liggame wat deur Christus se kosbare bloed één met Hom behoort te wees, en ons maak dit een met die hoerery. En Paulus begrond dít in wat God sê in Gen. 2:24: “… en hulle sal een vlees wees.” (vers 16)
Broers en susters, hoerery (en dit sluit al ons sonde teen die sewende gebod in – vul maar self in) is onverenigbaar met die eenheid wat ons in Christus verkry het. En daarom die oproep in vers 18: “Vlug vir die hoerery.” Enige ander sonde is buite die liggaam, maar wie die sewende gebod oortree sondig teen sy eie liggaam – daardie liggaam waarvoor Christus duur betaal het met sy bloed, daardie liggaam waar die Gees wil woon, daardie liggaam wat aan die Here behoort!
En nou verstaan ons hoekom Dawid so diep terneergedruk is – hy besef dat sy sonde met Batseba sonde teen die Here is, sonde teen die woonplek van die Heilige Gees in sy liggaam, maar ook in die liggaam van Batseba. En daarom ook sy smeking in Psalm 51:13: “Verwerp my nie van u aangesig nie, en neem u Heilige Gees nie van my weg nie.” “O Here, ek weet ek het my liggaam ontheilig deur u Gees daaruit weg te skop en plek te gee aan die hoerery, maar wees my genadig! Ontsondig my met hisop, dat ek kan rein wees; was my, dat ek witter kan wees as sneeu.”
Gemeente, ons liggaam is ‘n tempel. En daar is twee dinge wat kenmerkend is van ‘n tempel. In die eerste plek: dit is heilig omdat God daar woon. En in die tweede plek: die eienaarskap van ‘n tempel behoort nie aan die mens nie, maar aan God. Beide hierdie kenmerke geld ook van ons, gelowiges, se liggaam: dit is ‘n tempel, want die Heilige Gees woon daar; en dit behoort nie aan onsself nie, maar aan God.
En in ons sonde teen die sewende gebod – en ontwaak uit jou waan as jy dink dat die sewende gebod slegs egbreuk behels – in hierdie sonde waaraan ons almal skuldig staan voor die Here, ontheilig ons hierdie tempel, die woonplek van die Heilige Gees. Dit is hoe diep ons oortreding teen die sewende gebod gaan. Ons speel nie net met iemand anders se gevoelens nie, ons maak nie slegs ander seer nie, ons vat nie slegs wat nie of nog nie aan ons behoort nie, ons bevredig nie slegs ons eie luste nie – nee, ons maak die huis van God – hierdie liggaam – ‘n hoerhuis. Die Gees van God word uit sy tempel verban en ‘n ander gees neem sy plek in. En gemeente, wanneer ons dít besef, dan sê ons met pyn in ons harte: “Teen U alleen het ek gesondig en gedoen wat verkeerd is in u oë, sodat U regverdig kan wees as U spreek, rein as U gerig hou.”
KOM ONS SING NOU VAN HIERDIE OORTREDING UIT PSALM 51:1, 3 EN 5
2. Ons het gelees: “Teen U alleen het ek gesondig en gedoen wat verkeerd is in u oë, sodat U regverdig kan wees as U spreek, rein as U gerig hou.” Maar Dawid gaan verder: “Kyk, in ongeregtigheid is ek gebore, en in sonde het my moeder my ontvang.” Ons oortree nie slegs so nou en dan die sewende gebod nie, nee, dit sit in ons, vanaf die allereerste begin. Ons word daarmee gebore! Hoe kan dit ook anders, elke huwelik is immers daarvan deurdronge; elke nuwe geboorte is daarmee vervuil… Behalwe een!
Ons Here Jesus Christus se geboorte was vlekkeloos – Hy is immers ontvang uit die Heilige Gees. Gebore sonder sonde, gebore sonder dat die oortreding van die sewende gebod in Hom was. Hy het opgegroei sonder die drange van jong seuns, Hy het opgegroei as iemand wat nooit op ‘n verkeerde manier na ‘n vrou gekyk het nie, Hy het volwassenheid bereik sonder om ooit die sewende gebod te oortree. Volmaak? Inderdaad! Maar hoe kan Hy ons dan verstaan? Hoe kan Hy dan weet wat ons deurmaak? O, broers en susters, hoe het Hy nie verstaan nie. Ons Here Jesus het nie met sy kop in die wolke geloop nie, Hy was geen kluisenaar wat niks van hierdie dinge geweet het nie. Want wat doen die Here Jesus reg aan die begin van sy bediening? Ons Here Jesus het skaars sy bediening hier op aarde begin, sy dissipelgetal was nog maar klein… toe kom Hy op die bruilof in Kana, waarheen Hy saam met enkele van sy dissipels uitgenooi was. En op hierdie bruilof verrig Hy sy eerste wonder (Joh. 2:11) – ons het daarvan gelees in Johannes 2.
Jesus kom verskaf vreugde in ‘n bruilofsfees wat gedreig het om plat te val. Hy kom verander water in wyn om die feesvreugde tot nuwe hoogtes te voer. Want Hy wil reg aan die begin van sy bediening, die huwelik, die gesin, die kerngemeenskap vanwaaruit die kerk en die samelewing groei – dit wil Hy kom herstel, daarvoor wil Hy hoop gee. Hier, by die huwelik kom lê Hy die eerste hand aan die nuwe skepping. Daardie skepping wat in die paradys so gruwelik skeefgeloop het, waar die eerste huwelik aan skerwe gespat het, dít wil ons Heiland kom herstel, kom heelmaak. Hy wil weer feesvreugde gee in die huwelik, in die seksualiteit, in die gesin… Hoe het ons Here nie verstaan dat ons juis daar só kwesbaar is nie! Juis daar is ons so swak, juis daar werk die satan met alle mag aan die fondamente van ons lewe. En ons beleef dit, broers en susters – nee, nie by die ander nie, by onsself!
Maar daarin wil Christus herstel bring, vergifnis, nuwe lewe – sodat ons leer stry teen ons misplaaste seksuele drifte, sodat ons ons verhoudings, jongmense, met bo-menslike kragte, ja, met goddelike kragte, rein hou, sodat ons ons oë en gedagtes in bedwang hou, sodat ons ons huwelik in alle gebrekkigheid op ons Rots, Christus, bou! Watter feesvreugde wanneer Christus by ons bruilofte is, Christus met sy verlossende krag, met sy reinigende bloed – hoe wonderlik wanneer Hy die beste wyn aandra vir ons huwelikslewe, ons gesinslewe, ons omgang met die teenoorgestelde geslag! En ja, aan ons lyf ervaar ons dat hierdie nuwe lewe nog maar in die ontkiemingsfase is, dat die sonde nog baie stukkend maak, maar gemeente, loop dan die pad na die kruis – sien die bloed wat Christus gestort het om jou en my sondes, wat ons teen die tempel van die Heilige Gees begaan het, af te was, sien dat Christus gekom het om van die hoerhuis ‘n Godshuis te maak. En loop dan verder na die graf – sien dat Christus nie meer daarin is nie, want Hy het opgestaan; Hy het ons voorgegaan in die opstanding van die liggaam, geheiligde liggame, volmaakte tempels. En loop verder na die Olyfberg – en sien dat Christus opgevaar het na die hemel. En weet U wat Hy daar besig is om te doen – Hy is besig om die bruilofsmaal in gereedheid te bring. Ja, ons is oppad na die bruilofsmaal van die Lam; ons gebrekkig huwelike, ons gebroke huwelike, ons besmette lewe met die teenoorgestelde geslag sal eendag volledige genesing vind in die ewige huwelik met ons Verlosser, in die bruilofsmaal van die Lam. Sukkel u om dit te glo? Kom dan volgende week aan die nagmaal – kom proe dit, kom sien dit. “Christus het ons gebied om die nagmaal te vier totdat Hy kom. Ons geniet aan die tafel ‘n voorsmaak van die oorvloedige vreugde wat Hy ons belowe het. Ons sien met groot verlange uit na sy verskyning in heerlikheid, na die bruilofsmaal van die Lam, wanneer Hy die wyn saam met ons sal drink in die koninkryk van sy Vader. Laat ons daarom bly wees, ons vreugde wys en aan Hom die eer gee, want die bruilof van die Lam kom!”
KOM ONS SING VAN HIERDIE FEES UIT PSALM 118:9, 10 EN 12
3. Ten slotte: die diepborende oproep tot onderhouding van die sewende gebod. Paulus sluit die Here se Woord in 1 Kor. 6 soos volg af: “Want julle is duur gekoop. Verheerlik God dan in julle liggaam en in julle gees wat aan God behoort.” God het duur vir ons betaal, Hy het ‘n belaglike prys betaal vir iets wat niks meer werd was nie – Hy het sy eie Seun gegee. Niks werd of nie – God het vir ons betaal en daarom behoort ons nou aan Hom! En dáárom, broers en susters, die dringende oproep van hierdie vers: Verheerlik Gód dan in julle liggaam en in julle gees! Sien u die gerigtheid in hierdie vers: Verheerlik Gód! Gemeente, dít is wat ons onderhouding van die sewende gebod moet bepaal. Ons soek met alles wat ons is, en uit liefde vir die God wat ons gekoop het uit die kloue van die satan, na sy eer! En gemeente, die Skrif leer ons dat wanneer dit gaan oor die verheerliking van God, dan gaan dit tegelykertyd ook altyd oor die beste vir ons naaste. Die eer van God en die welstand van die naaste – dit beteken dat my hele optrede in my verhouding tot die teenoorgestelde geslag weg van myself gerig is! Ek is nie meer na binne gekeer nie, ek soek nie meer myself nie, nee, dan soek ek die A(a)nder – die Here en my naaste.
En dit het ingrypende konsekwensies vir ons lewe met die sewende gebod van die Here. Selfbevrediging word dan Godsverheerliking. Dan soek ek nie meer om my eie luste op die teenoorgestelde geslag te botvier nie, maar dan word die teenoorgestelde geslag my broeder of suster in die Here. Of indien hy of sy nie glo nie, word dit iemand aan wie ek die blye boodskap van verlossing kan bring. Dan soek ek in die huwelik nie meer slegs my eie voordeel nie, maar dan soek ek die beste vir die ander. Dan ywer ek om die aantrekkingskrag van pornografie teen te staan deur my gerigtheid op die Here. En noem maar op…
En gemeente, deur voortdurende gebed om ‘n rein hart en ‘n vaste gees in ons binneste, soos Dawid daarvoor bid in Psalm 51:12, dan kom daar in ons weer die vreugde van die heil, dan word ons weer ondersteun deur ‘n gewillige gees, gewillig om die goeie te doen, gewillig om sondaars die weë van die Here te leer, sodat ook hulle hul tot Hom kan bekeer. Want gemeente, dáár begin dit – in die binneste, in die hart. Die Here word nie tevrede gestel deur allerhande uiterlike offers nie. Nee, die offers van God is ‘n gebroke gees; ‘n gebroke en verslae hart sal Hy nie verag nie. So soek Hy dit, by elkeen van ons persoonlik. En dan jubel ons tong weer van die geregtigheid van God, dan verkondig ons mond weer die lof van die Here!
Gemeente, nog een aspek. In die Ou Testament word die verhouding van die Here tot sy volk dikwels met ‘n huwelik vergelyk. En die verbreking hiervan het gelyk gestaan aan hoerery. Hierin sien ons, broers en susters, dat die sewende gebod nie slegs persoonlik en fisies is nie, maar ook in die verhouding van die gemeente met die Here iets te sê het. En daarom dat Dawid ook in Psalm 51 kan afsluit met woorde wat met die eerste oogopslag nie lekker in die geheel van die psalm inpas nie, maar wat baie betekenis het wanneer ons dit sien in die konteks van die verhouding van die Here tot sy gemeente: “Doen goed aan Sion na u welbehae; bou die mure van Jerusalem op. Dan sal U ‘n welbehae hê in die offers van geregtigheid, in brandoffer en voloffer; dan sal hulle stiere offer op u altaar.” Dawid pleit hier vir God se genade oor sy volk, sy kerk. Gemeente, hoe het ons nie nodig om ook op hierdie dieper vlak die stryd teen die oortreding van die sewende gebod aan te gaan nie. Laat ons as gemeente daarteen waak dat ons in geen enkele opsig aan die Here ontrou is nie, laat ons die Here smeek om hierdie gemeente op te bou en aan ons goed te doen. Wanneer Hy aan hierdie huis nie bou nie, vergeefs bou ons daaraan. Vergeefs werk ons dan om hierdie masjien te laat draai. Van die Here is ons afhanklik in hierdie huwelik van die hoë God met nietige mensekinders.
Broers en susters, die sewende gebod gaan oor die verhouding van die man tot die vrou, maar ook oor die verhouding van die Bruidegom, die Lam, tot sy bruid, die kerk. Laat ons ons aan hierdie Bruidegom toevertrou, laat ons in alle ontrou wat ons self pleeg maar ook in alle ontrou wat teen ons gepleeg word, by Hom vergifnis en genesig vind. Laat sy bloed ons heilig, laat sy bloed ons soos rein maagde voor God stel, vlekkeloos, sonder vlek of rimpel. Dan is die tempel skoon – die tempel van my liggaam, die tempel van die gemeente. Dan neem God sy intrek, dan word ons vol van sy Heilige Gees.
Amen
Liturgie (oggend)
Groet en afkondigings
Seën: Ons hulp is in die Naam van die Here wat hemel en aarde gemaak het. Genade vir julle en vrede van God ons Vader, en van die Here Jesus Christus. Amen.
Sing Ps. 132:5 en 6
Wetslesing
Sing Ps. 106:2, 3, 18 en 20
Gebed
Doopsbediening
Sing Ps. 103:7 en 9
Lees: Psalm 51 Johannes 2:1-12 1 Korinthiërs 6:12-20
Sing Ps. 51:1
Teks: Heidelbergse Kategismus, Sondag 41
Preek
• Na eerste punt: Psalm 51:3 en 5
• Na tweede punt Psalm 118:9, 10 en 12
Amenlied Ps. 50:8 en 11
Gebed
Kollekte
Slotsang Ps. 32:2, 4 en 5
Seën: Die Here sal jou seën en jou behoed, die Here sal sy aangesig oor jou laat skyn en jou genadig wees, die Here sal sy aangesig oor jou verhef en aan jou sy vrede gee. Amen.
Kopiereg word voorbehou. Indien u die preek wil gebruik kontak asseblief ds HH van Alten.
(kyk in preek)